حاکمان اسلامگرای تندرو افغانستان،تالبان،مایل اند بانمایش مکرر هلیکوپترها و هواپیماهای تعمیر شده ازجمع هواپیماهای فرسوده کشور، توان نظامی دولت خود را به نمایش بگذارند.این گروه شبه‌نظامی که زمانی به سلاح‌های کوچک، پرتاب‌کننده‌های موشک، بمب‌های کنار جاده‌ای و بمب‌گذاران انتحاری متکی بودند و به مدت ربع قرن با این اسلحه به جنگ پرداخته اند، حالا در تلاش اند تا رویاهای خود را برای ایجاد یک نیروی هوایی مدرن تحقق بخشد. به گزارش رادیو اروپای آزاد:در 21 ماه می، دو خلبان پس از سقوط هلیکوپتر ساخت ایالات متحده ، در ولایت سمنگان کشته شدند. به گفتهء تالبان، هواپیمای نظامی چند ماموریتی MD-530 در حال گشت زنی بود که پس از برخورد با دکل برق به زمین سقوط کرد.
این آخرین مورد از حداقل پنج حادثه تأیید شده هوانوردی نظامی است که از زمان به دست گرفتن قدرت توسط تالبان در آگست 2021 ثبت شده است. همه هلیکوپترهای دولت قبلی متشکل از هواپیماهای عمدتاً ساخت ایالات متحده و روسیه، با خطای خلبان به عنوان علت احتمالی روبرو هستند.در حالی که تالبان نشان داده اند که می توانند از هلیکوپترها و برخی هواپیماهای باقیمانده در واکنش به بلایای انسانی یا برای نمایش استفاده کنند، به نظر می رسد که از ایجاد مجدد نیروی هوایی کارآمدی که قادر به تامین امنیت آسمان در صورت تهاجمات خارجی یا تهاجمات خارجی باشد، دور است.
امین طرزی، مدیر مطالعات خاورمیانه در دانشگاه تفنگداران دریایی ایالات متحده به رادیو اروپای آزاد گفته است: «من نیروی هوایی تالبان را چیزی برای نگرانی نمی‌دانم. “اگر چیزی باشد، تنها می تواند نمادین باشد.” او گفته است که تالبان برای ایجاد یک نیروی هوایی کارآمد باید آموزش‌های قابل توجهی را برای خلبانان انجام دهند و استراتژی‌هایی را برای ارتباط و هماهنگی با نیروهای زمینی ایجاد کنند.او گفته: «با وجود تبلیغات تالبان، این نیروی هوایی تهدید بزرگی برای هیچ کس در منطقه نخواهد بود.»در ماه نوامبر، مقام های نظامی تالبان ادعا کردند که حدود 70 هلیکوپتر و هواپیمای نظامی را تعمیر کرده اند. مقام های تالبان گفتند که طرح عفو آنها برای خلبانان نظامی سابق افغانستان و خدمهء زمینی بیش از 40 خلبان و تکنسین را برای بازگشت و کار برای وزارت دفاع تالبان جذب کرد.
تالبان پس از بازگشت به قدرت، بیش از 100 هواپیما را دراختیارگرفتند که اکثر آنها غیر قابل استفاده بودند.دولت پیشین مورد حمایت غرب 162 هواپیما داشت. به گفته بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان، از این تعداد، 131 مورد درست قبل از فروپاشی دولت در آگست 2021 قابل پرواز بودند.
با پیشروی جنگجویان تالبان به سمت کابل، حدود 25 درصد از هواپیماها به کشورهای همسایه ازبکستان و تاجیکستان منتقل شد. در حالی که نیروهای غربی به سمت خروجی نهایی می رفتند، ده ها فروند دیگر از کار افتادند. صدها خلبان سابق و خدمهء زمینی از ترس انتقام‌جویی تالبان از افغانستان فرار کردند. طرزی می گوید که حتی قبل از اینکه ایالات متحده با امضای توافقنامه صلح با تالبان در فبروری 2020 اعلام کند که می خواهد از افغانستان خارج شود، نیروی هوایی افغانستان یک نهاد کم جان بود. وی اتکای بیش از حد به حمایت غرب، فقدان نظم و انضباط و ناتوانی در فعالیت مستقل را به عنوان کمبودهای اساسی اشاره کرد.او گفت: «این تصور که نیروی هوایی افغانستان دست نخورده و عملیاتی است، اشتباه بود.»
اولین نیروی هوایی مدرن افغانستان در زمان پادشاهی ظاهرشاه در دهه 1960 با هواپیماهای شوروی ظهور کرد. در دوران اشغال شوروی، دولت سوسیالیست طرفدار مسکو نیروی هوایی قدرتمندی را با صدها جت، هواپیمای باری و هلیکوپتر شوروی تأسیس کرد.
اما نیروی هوایی به چندین واحد هوانوردی رقیب که توسط جنگ سالاران متخاصم کنترول می شد، تقسیم شد. در طول اولین دوره قدرت تالبان در دهه 1990، نیروی هوایی تعدادی جت و هلیکوپتر را در اختیار داشت که توسط خلبانان و تکنسین های افغانستان که به این گروه پیوسته بودند، اداره می شد.
کتاب لوکاس مولر، «بال‌ها بر فراز هندوکش»، تاریخ نیروی هوایی افغانستان را بین سال‌های 1989 و 2001 مستند می‌کند. او می‌گوید که در حال حاضر تنها تعداد کمی از جنگجویان تالبان در نیروی هوایی خدمت می‌کنند که عمدتاً توسط خلبان‌ها و تکنیسین‌های آموزش دیده هدایت می شوند. حتی برخی از آنها در طول اشغال افغانستان توسط شوروی در دهه 1980 آموزش دیده بودند. تالبان در تلاش اند تا خلبانان جدیدی را آموزش دهد، اما آماری را منتشر نکرده است که تعداد خلبانان و تکنسین های خود را نشان دهند، که این مساله حاکی از کمبود پرسونل واجد شرایط است.مولر می گوید که بر اساس عکس ها و فیلم ها، تالبان اکنون تقریباً 50 هواپیما و هلیکوپتر عملیاتی دارند.او گفت: «آنها نیروی هوایی خود را بخش مهمی از قدرت نظامی خود می دانند و آشکارا به دستاوردهای خود در تعمیر هواپیماهای اضافی می بالند.
هلیکوپتر ترابری Mi-17 ساخت روسیه، در چندین نوع فرعی، پرکاربردترین هلیکوپتر تالبان است. این گروه همچنین دارای ناوگان کوچکی از هلیکوپترهای چند ماموریتی بلک هاک ساخت ایالات متحده و همچنین MD-530 ساخت ایالات متحده است. برخی از جنگنده‌های تهاجمی A-29، یک هواپیمای توربوپراپ که توسط ایالات متحده برای پشتیبانی هوایی و آموزش در اختیار دولت سابق افغانستان قرار گرفته است، قابل استفاده هستند. و تالبان همچنین هواپیماهای ترابری آنتونوف روسی و هواپیماهای باری C-208 و AC-208 ایالات متحده را در اختیار دارند.
مولر گفته است در حالی که تالبان از هواپیماها و هلیکوپترهای خود برای انتقال نیروها، محموله های نظامی و بشردوستانه و مقام های رژیم استفاده کرده است، استقرار واقعی هواپیماهای جنگی هنوز تایید نشده است.
او می گوید که تالبان هلیکوپترهای جنگی خود مانند MD-530 یا Mi-35 ساخت روسیه را برای درگیری فعالانه با نیروهای مخالف در ولایت شمالی پنجشیر که کانون مقاومت مسلحانه ضد تالبان بوده است، مستقر نکرده است.او گفت: «در اصل، نیروی هوایی تالبان هنوز خود را در نبرد ثابت نکرده است.»
