ذغال سنگ افغانستان درانحصار شخصی رهبران طالبان
بخش‌های کلیدی اقتصادی افغانستان مدت‌هاست که به دلیل فقدان امنیت، فساد گسترده، و اجرای ضعیف قانون،فروپاشیده اند. پس از تسلط طالبان در آگست 2021، بودجهء ملی مسدود شد، تحریم ها اعمال شد و کمک های توسعه ای جامعه بین المللی متوقف شد. با این وجود، طالبان به لطف ذخایر فراوان منابع معدنی افغانستان، راه هایی برای حفظ اقتصاد شکننده پیدا کرده اند.تخمین زده می شود که ارزش این ذخایر در حدود یک تریلیون دالر باشد، طالبان در حال حاضر شروع به تبدیل این دارایی های قابل دسترس کرده اند. برای مثال، ذغال‌سنگ در حال حاضر استخراج و صادر می‌شود.درآمد حاصل از چنین کمکی به حفظ رژیم جدید، به‌ویژه با توجه به فروپاشی اقتصادی ناشی از بحران ناگهانی سیاسی کشور چنین امری به آن ها کمک می کند.
در سه ماهه دوم سال 2022، وزارت مالیه طالبان عوارض صادرات زغال سنگ را از 20 درصد به 30 درصد افزایش داد، همراه با افزایش نرخ زغال سنگ از 90 دالر به 200 دالر در هر تن. تا اواسط سال 2022، حدود 40 میلیون دالر حقوق گمرکی زغال سنگ از صادرات به کشور همسایه پاکستان جمع آوری شده است.
شهاب الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن و نفت، در یک مصاحبه اختصاصی در تلویزیون دولتی در سال 2022 توضیح داد که افغانستان میلیون ها تن ذخایر زغال سنگ در ولایات مختلف دارد و هر هفته حدود 130 تا 144 میلیون افغانی تولید می شود. بنابراین برای طالبانی که پول نقد ندارند، استخراج ذغال سنگ یک راه حیاتی اقتصادی است. وابستگی تازه طالبان به درآمدهای معادن، برای افغانستان که هم اکنون از نرخ بالای بیکاری رنج می برد، خبر بدی می دهد. تنها در هفته های اول تسلط طالبان، در مجموع بیش از 500000 نفر شغل خود را از دست دادند.
به دلیل وضعیت بد اقتصادی کشور، کارگران به دنبال مشاغلی مانند استخراج زغال سنگ هستند که مزد نقد دارد. چالش اساسی اما این است که فقط کسانی که دارای نفوذ سیاسی هستند، می توانند کار پیدا کنند. این موضوع به این دلیل است که کارگران اغلب بر اساس روابط و سازگاری با طالبان تعیین می شوند. در نتیجه، فقر و نابرابری ملی بیشتری محتمل به نظر می رسد، که می تواند منجر به افزایش کار کودکان شود، زیرا حتی دستمزدهای پایین کودکانی که در زمینه هایی مانند معدن کار می کنند، برای خانواده های گرسنه ضروری تلقی می شود. شرکت های چینی و ایرانی علاقه نشان داده اند و ممکن است به زودی سرمایه گذاری های هنگفتی در استخراج زغال سنگ افغانستان انجام دهند.
بنابراین، کابل در وضعیت بدی قرار گرفته است: اقتصاد افغانستان به نفع استخراج معادن نامتعادل است، در حالی که سایر بخش ها با کمبود کارمندان و کمبود بودجه مواجه می شوند. با این حال، به دلیل سیاست‌های حساس و پرنوسان کشور، دستیابی به اصلاحات دشوار است.
رهبران طالبان به دلیل اهمیت زیاد آن، کنترول انحصاری بر بخش معدن اعمال کرده‌اند. همانطور که گزارش ها اشاره می کنند، صنعت معدن افغانستان اکنون در اختیار چند رهبر ارشد طالبان است و اتکای صرف بر درآمد حاصل از استخراج احتمالاً شکاف های سیاسی را در میان این رهبران تشدید می کند. منازعات قدرت پنهان ناشی از آن متاسفانه به سوء مدیریت و استثمار منجر شده است. به عنوان مثال، در اوایل سال 2023، وزارت فواید عامه طالبان اعلام کرد که قصد دارد در ازای بازسازی شاهراه کابل – قندهار، قراردادهای استخراج معادن زغال سنگ را به شرکت های ساخت و ساز محلی (جاده) پیشنهاد دهد. با توجه به اینکه افغانستان در حال حاضر در معرض تهدیدات اقتصادی و سیاسی است، خواه از سوی نیروهای محلی ناراضی، دولت اسلامی خراسان و / یا نیروی مقاومت ملی ، هر گونه اختلاف نظر در مورد توزیع برابر معادن زغال سنگ و درآمدهای آنها ممکن است به بی ثباتی بیشتر می شود.
با توجه به اینکه معادن زغال سنگ کشور از معدود منابع عمده درآمد داخلی طالبان است، این معادن نیازمند مدیریت تاکتیکی و دقیق است. در غیر این صورت، پیامدها می تواند ویرانگر باشد. به عنوان مثال، درگیری ها بر سر معادن زغال سنگ، قبلاً بین طالبان و مردم محلی در ولایت سرپل گزارش شده است. چنین اختلافاتی بر سر کنترل معادن، مردم محلی را بیشتر تشویق می کند تا در تجارت غیرقانونی منابع طبیعی شرکت کنند – مشکلی بزرگ برای طالبان با توجه به وابستگی آنها به معادن و زغال سنگ. نیاز به تغییر
با توجه به شرایط کنونی، طالبان استفاده از منابع طبیعی را به عنوان تقویت کننده ای برای اقتصاد و بقای خود می دانند. با این حال، اگر آنها فقط در منابع طبیعی سرمایه گذاری کنند، بدون ایجاد مشاغل دیگر، خطر بی ثباتی و ایجاد بیماری هلندی را دارند که می تواند عواقب فاجعه باری برای رژیم آنها داشته باشد. برای جلوگیری از این امر، آنها باید به طور فراگیر استارتاپ های داخلی را به مشارکت در صنعت معدن برای ایجاد شغل تشویق کنند. طالبان به جای تکیه صرف بر صادرات زغال سنگ، می توانند از آن به عنوان ماده خام برای سایر صنایع در داخل افغانستان مانند تولید آهن استفاده کنند و/یا از درآمد اضافی حاصل از صادرات زغال سنگ برای تخصیص سرمایه در سایر بخش ها استفاده کنند. گزینه دیگر، مبادله صادرات زغال سنگ با چیزهایی است که افغانستان به آن نیاز دارد، مانند تجهیزات کشاورزی و خدمات تکنولوژیک.
اما یک چیز مسلم است: اگر طالبان رویکرد خود را تغییر ندهند، پیامدهای دراز مدت آن نفرین منابع طبیعی، افزایش بیکاری و آشفتگی سیاسی داخلی خواهد بود.
این مقاله در نشنل انترست به قلم همایون خان ونصرت سید نوشته شده است.
همایون خان یک محقق مستقل است که مدرک کارشناسی ارشد را در کسب و کار بین المللی در دانشگاه جورج واشنگتن دنبال می کند. او دارای مدرک MBA در رشته مالی از دانشگاه فنی IKG پنجاب، هند است. هامایون با چندین اندیشکده و رسانه های خبری از جمله The Diplomat، موسسه سیاست مهاجرت، Eurasia Review، South Asia Monitor و South Asia Journal مقالاتی در مورد افغانستان منتشر کرده است.
نصرت سید محقق و مفسر در مورد افغانستان است. او مقالاتی در مورد افغانستان برای چندین اندیشکده و خبرگزاری از جمله مؤسسه سیاست مهاجرت، دیپلمات، مرکز رشد بین المللی، مترجم، ساوث آسیا منتشر کرده است.
تصویر: Shutterstock
