عمران خان ، بازی با کارت سرخ
محمد قادر مصباح
حزب تحریک انصاف پاکستان که در سال ۱۹۹۶ به ابتکار کاپیتان کرکیت تیم ملی پاکستان آقای خان تاسیس شد توانست تعادل قوای سیاسی دو حزبی مسلم لیگ و عوام پارتی یا همان حزب مردم را بهم بزند و خود به چانه زنی کنترول قدرت و یا تقسیم سیاسی کیک قدرت برسد از این جهت حزب سیاسی او توانست جایگاه پایه سوم برای اقتدار پاکستان به شمار برود ، کاری که در بسیاری از کشورها تا هنوز ساختارمند نشده است
قدرت بازی سیاسی یک سازمان چه در برنامه های نمایشی و چه در برنامه های عملی ظهور و بروزی دارد که بخوبی از شعارها و بیانیه ها به مخاطب منتقل می شود و آقای خان وقتی حزب انصاف را ساخته بود گفته بود که حزبش از دولت رفاه ، آموزش، سلامت و اشتغال ، آزادی بیان ، حذف مالیات بر درآمد و محو تبعیض دینی پشتیبانی می‌کند و نیز گفته بود که تنها حزبی است که خویشاوند سالاری را نمی پذیرد ، بزودی این عبارات و اهداف جای پای در تفکر مردم پاکستان یافت و عملا به یک خیزش عمومی فکری مبدل شد و در انتخابات های گذشته این شور باثبات رسید.
حال چرا عمران خان در بازی قدرت به سرنوشت نوازشریف ، خانواده بوتو و آقاسی نخست وزیران قبلی گرفتار شد ؟
در حالیکه پاکستان بلحاظ ساختار سیاسی و بازی های منطقه ای یکی از مهمترین مرکز تنش و بحران پس از استقلال خود تلقی می شد ، منازعه بر سر منطقه کشمیر با هندوستان، دخالت در رویداد جدایی و استقلال بنگلادش ، جنگ ۴۵ ساله افغانستان ، موضوع برخورد خشونت آمیز با خود مختاری بلوچ ها ، طرح تبعیض سیستماتیک با اقلیتهای مذهبی و ایالتی از جمله عوامل بی ثباتی داخلی را در دوره های طولانی بعد از ۱۹۴۷ پشت سرداشت و امکان هرلحظه فروپاشی آن را جدی و جدی تر می ساخت ولی به یمن خوش شانسی و نزدیکی به لردها ، کنت ها و پادشاهی انگلیس دولت مردان پاکستان توانستند از منابع سرشار مالی ، مشورتی ، استخباراتی و تسلیحاتی خود را حفظ کند و ازهم نپاشد و همچنان به بزرگترین بازیگر منطقه ای تبدیل شود ، جنگهای نیابتی به مدد پول سرشار پطرو دالر عربستان سعودی ، مشاوره های فنی و مسلکی کشورهای غربی با استخدام افراطی های منطقه ای و گروههای جهادگر اسلام سیاسی استعداد خود را برای میدان جدیدی بازی باز کرد و با الهام از سیاست منطقه آسیایی غرب ، تشخیص رویکرد بعد ۱۹۴۵ غرب را که خود خیلی جوان و تازه تاسیس بود درک کند و با ختم جنگ جهانی دوم که اروپا طعمه های چرب قابل هضم برای اتحاد شوروی و آمریکا شده بود ابتکار خود را با انها پیوند یافته تلقی کند وهمراهی اش را با سیاست مبارزه با کمونیزم ، تروریزم و مواد مخدر اعلان کند که پاکستان با این حلف وفاداری به غرب بخصوص آمریکا کمک می کند که حریف توسعه طلب روسی خود را در میدان افغانستان بطلبد و پشتش را بخاک بمالد که از یک طرف انتقام توسعه طلبی اروپایی روسیه جبران شود و از جانب دیگر از شکست جنگ ویتنام و کره شمالی بنوعی انتقام بگیرد و دولت مردان پاکستان با اشاره انگلیس وارد فازی شد که برای مهار کمونیزم کارآمدتر و موجه تر وانمود شود و تا امروز از دود کنده نیم سوخته محصول غرب استفاده می کند ، آقای خان با حزب تحریک انصاف درست وقتی وارد فضای سیاسی این کشور شد که جنگ سرد با از هم پاشی اتحاد جماهیر شوروی ختم شده بود و درسهای که از گذشته گرفته بود گرایش به یک جانبه گرایی در محوریت آمریکا حرف اول را میزد و دیگر قدرتی وجود نداشت تا با صنعت ، انباشت پول ، تکنالوژی و فناوری آمریکا رقابت کند از این حیث دولت مردان پاکستان با درگ وضعیت حاکم بر سیاست جهان تنها میتوانست از این منظر شریک قابل توجهی برای غرب با کارت آمریکایی بوده باشد و تضمین حمایت از ایجاد تاسیسات اتمی خود را بنیان بگذارد و از هندوستان هراسی را که دارای تاسسیات اتمی بود در دل تک تک شهروندان پاکستانی بکارد و به جهان غرب بخصوص آمریکا این پیام را واضح بسازد که پاکستان بدون داشتن بمب اتم ، بسان موشی رها شده در شبه قاره پر از گربه های تیزدندان است که از این لحاظ پاکستان در مقطع از تاریخ خود به کمک مشاورین انگلیسی خود توانسته بود بازی منطقه ای را با کارتهای ظفرمند به پیش ببرد و توجه جهان غرب را بخود معطوف بدارد .
ولی سیر تحولات چنان شتابان پیش رفت که اژدهای زرد در پکن بیدار شد و خرس قطبی نیز در مسکو خمیازه کشید و جهان تک قطبی را به چند صدایی دعوت کرد و یک جانبه گرایی را مخالف منشور ملل متحد و شورای امنیت این سازمان تلقی کرد ، لشکر کشی های عراق ، افغانستان ، لیبی ، یوگسلاوی ، یمن ، سوریه و اوکراین را برخ همدیگر کشیدند ، گروه ۲۰ در بالی ، سازمان همکاری های شانگهای ، بریکس ، ناتو و اورآسیا و آ سه آن در قالب برنامه های کلان اقتصادی ، سیاسی و امنیتی سر براورد و آقای خان دقیقا یک روز قبل از عملیات ویژه روسیه به اوکراین دستان ولادیمیر پوتین رییس جمهور فدراتیف روسیه را فشار داده بود که موجب خشم و قهر مقام های غربی بخصوص آمریکایی ها را فراهم آورد، این همزمانی با طرح یک کمربند و یک جاده چین با باز شدن دهلیزهای دریایی ، هوایی و زمینی پاکستان و قراردادهای بلند مدت اسلام آباد و پکن دو چند گردید و سبب شد که سناریویی های جدیدی در پاکستان بوجود بیاید و مثل تارهای عنکبوت در بدنه سیاست ، امنیت و اقتصاد تنیده شود و بازی با کارت سرخ آقای خان را در این وضعیت گرگ و میش باطل کند و ممکن طومار بازی سیاسی را بگونه ای دیگری رقم بزند، آمریکایی ها به بهانه حفاظت و نگهداری از تضمینات تاسیسات اتمی پاکستان راهی منطقه شود و در تعهد نا نوشته به مصادره آنها مبادرت کند تا از دستبرد گروههای هراس افگن و افراطی دور شود .
