سیاست
داعش وتالبان ؛جنگ دو افراطی
اما یکی دیگر از اهداف مکرر هزاره ها بودند، یک گروه قومی که اکثر اعضای آن از اسلام شیعه پیروی می کنند .
بلافاصله پس از تسلط طالبان، یک سوال کلیدی مطرح شد: آیا طالبان همان گروهی بودند که بین سال‌های 1996 و 2001 حکومت وحشت را براین کشور تحمیل کرده بودند، اعدام‌های عمومی را در استادیوم‌های ورزشی سازماندهی می‌کردند، زنان را خانه نشین می‌کردند، و موسیقی و سینما را ممنوع می‌کردند؟ یا آیا طالبان تا حدودی مواضع افراطی خود را تعدیل کرده بودند، زیرا می‌دانستند که بازگشت به رویه‌های قبلی‌شان، بخش‌های عمده‌ای از مردم را در دشمنی باآن ها قرارمیدهد و افغانستان را به انزوای بین‌المللی محکوم می‌کند؟
زمانی که حسن عباس، استاد دانشگاه دفاع ملی در واشنگتن، نسخه خطی کتاب خود را با عنوان «بازگشت طالبان: افغانستان پس از ترک آمریکایی‌ها» تکمیل کرد، یک ونیم سال از حکومت آنها درافغانستان گذشته عباس، با تکیه بر دانش خود از سیاست افغانستان و شبکهء چشمگیر منابع در داخل و خارج از افغانستان، درارزیابی اینکه آیا می توان از یک “طالبان جدید” صحبت کرد، به یک حکم متفاوت می رسد. به نظر او، مشخص نیست که آیا نسخه کنونی طالبان، می‌تواند به‌عنوان یک جنبش کمتر افراطی برخلاف دوره اول قدرت باشد.
عباس طالبان کنونی را گروهی با دو روح متفاوت می داند. همانطور که او می گوید، «دو دستی هستند که نمایش را کارگردانی می کنند، فقط با فیلمنامه های متفاوت». افراط گرایی در درون طالبان را می‌توان در ماه می 2022 مشاهده کرد، زمانی که رهبر این جنبش، هیبت‌الله آخوند‌زاده، فرمان داد که زنان باید برقع بپوشند.. او دو ماه قبل از آن اعلام کرده بود که دختران بالای ششم ابتدایی اجازه رفتن به مکتب را ندارند. برخی از طالبان عملگراتر در حلقه حاکم بر اساس گزارش ها، نارضایتی خود را در خلوت ابراز کردند. مخالفت خاموش در میان برخی از اعضای کابینه طالبان نیز کارگرنبود، زیرا زنان در دسامبر 2022 از حضور در دانشگاه و کار برای سازمان‌های بین‌المللی منع شدند.
موضوع درک توازن قدرت درمیان طالبان مشابه کرملین شناسی است، اگر دفتر سیاسی اتحاد جماهیر شوروی به ناشفاف بودنش معروف بود، درک عملکرد درونی طالبان آسان‌ترازآن نیست. آنچه برای عباس روشن است این است که طالبان در سیاست و جنگ قدرت داخلی اختلافات قابل توجهی دارند، تا جایی که “در آخر هفته، ممکن است جاسوسانی را برای نظارت بر هر حرکت یکدیگر بفرستند. با این حال، وقتی تهدید فرا می رسد، آنها دوباره متحد می شوند و برخلاف دورهء اول قدرت، طالبان از روز اول با تهدیدهای متعددی روبرو بوده اند. در جریان خروج ایالات متحده از افغانستان در آگست 2021، حمله ای توسط دولت اسلامی خراسان یا داعش ، بیش از 175 نفر را در فرودگاه کابل کشت که بیشتر آنها غیرنظامیان افغانستان و همچنین 13 سرباز آمریکایی بودند.
این حمله مقدمه ای بود برای آنچه در پیش بود. طالبان و داعش-که در حال حاضر درگیر مبارزه ای باهم هستند که عباس آن را با عبارات بسیار واضح به عنوان «جنگ بین افراطی و افراطی» تعریف می کند. در سال اول حکومت طالبان، داعش- مسئولیت 224 حمله در افغانستان را بر عهده گرفت. هدف بیشتر آنها جلسات طالبان بود، اما یکی دیگر از اهداف مکرر هزاره ها بودند، یک گروه قومی که اکثر اعضای آن از اسلام شیعه پیروی می کنند .
در تشدید تهدیدی که پیش از تسلط طالبان وجود داشت، موکب های شیعیان و مراکز آموزشی آنها در طول یک سال و نیم گذشته بارها توسط داعش- مورد حمله قرار گرفته اند. خاطره قتل عام حداقل 2000 نفر (بیشتر شیعه هزاره) توسط طالبان در سال 1998 در شهر مزار شریف در شمال افغانستان بسیار زنده است. بنابراین، تعجب آور نیست که دیده بان حقوق بشر طالبان را به دلیل کوتاهی در اجرای اقدامات لازم برای محافظت از هزاره ها در برابر داعش محکوم کرده است.
در عین حال داعش گزینهء رادیکال تری را برای حامیان ناامید طالبان ارائه می دهد. اگر رهبران طالبان در مورد حقوق زنان و اقلیت ها یا روابط با جامعه بین المللی به مصالحه دست یابند، ممکن است صفوف داعش افزایش یابد. اما قدرت داعش- خطری مضاعف برای طالبان دارد. طالبان به پایان دادن به جنگ در افغانستان پس از تسلط خود افتخار کرده اند. داعش- با حمله به اعضای طالبان و غیرنظامیان این موضوع را زیر سوال میبرد که آیا واقعاً امنیت تامین است؟!.
هر چقدر هم که آنها افراطی هستند، اشتباه می کنیم اگر طالبان را به عنوان گروهی از “دیوانه ها” که کاملاً با واقعیت سیاست بیگانه هستند کنار بگذاریم. مهارت سیاسی آنها را می توان به راحتی در جریان مذاکراتی که منجر به توافق دوحه 2020 بین ایالات متحده و طالبان شد، مشاهده کرد. در ازای خروج ایالات متحده از افغانستان، این گروه بنیادگرا موافقت کرد که به هیچ سازمان تروریستی پناهگاه ندهد.
با این حال، این وعده ای نبود که آنها به آن عمل کردند، زیرا ایمن الظواهری رهبر القاعده در یک خانه امن در یک منطقه مسکونی در مرکز کابل قرار داشت و در حمله هواپیمای بدون سرنشین ایالات متحده در اگست 2022 کشته شد. حداقل برخی از بلندپایه‌های طالبان باید از آن اطلاع داشته باشند. الظواهری در ملک یکی از دستیاران ارشد سراج الدین حقانی، سرپرست وزارت کشور در دولت طالبان زندگی می کرد. این در حالی است که طالبان پاکستانی پس از پیروزی نظامی همتایان خوددرافغانستان، دوباره قدرت یافته اند و افغانستان به پناهگاه امنی برای آنها تبدیل شده است.
به گفتهء سازمان ملل، افغانستان بزرگترین بحران بشردوستانه جهان در سال 2023 است. دو سوم مردم افغانستان به کمک های بشردوستانه نیاز دارند. با در نظر گرفتن این موضوع، به نظر می رسد درخواست عباس برای رویکرد بین المللی جدید به این کشور گزینه ای باشد که ارزش امتحان کردن را دارد. در «بازگشت طالبان»، خواننده اثری اساسی پیدا می‌کند که به طرز درخشانی وضعیت کنونی افغانستان را مدت‌ها پس از اینکه کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی به جاهای دیگر معطوف شد، روشن می‌کند.
….
Written by
Marc Martorell Junyent
Responsible Statecraft
